“Qocaman bir xalısan, mən də saçağam, Qarabağ!”

02 Ara 2015 Köşe Yazarları, KÜLTÜR SANAT, Pervane MEMMEDLİ, Sürmanşet 0

Çağdaş Azərbaycan ədəbiyyatında özəl üslubu ilə seçilən şairlərindən biri də Vaqif Bəhmənlidir. Özünü tək şair yox, publisist və tərcüməçi kimi də tanıdıb.Yaradıcılığa ötən əsrin 70 – 80-ci illərində başlayan şair “Mən özümü nə 60-cı, nə 70-ci, nə də 80-ci illərin nəslinə aid edirəm, ehtimala görə Qarabağ xanı Pənah xanın nəslindənəm, tərbiyəçim Azərbaycan ədəbiyyatıdır”- yazan şairin ilk kitabı ötən əsrin 70 –ci ilinin sonunda işıq üzü görüb. – “Bahar-payız arası” idi kitabının adı. Ömrünün baharında yazılmış bu kitabdan artıq 35 il keçir. Ömrünün payızını yaşayan şairin bu il 60 yaşı tamam olur. Adətən yaradıcı insanlarda yaşla əlaqədar duyğu emosionallığı, düşüncə emosionallığı ilə əvəz edilir. Bu fikir Vaqif Bəhmənlinin son 8 ildə yazdıqlarının mahiyyətini qismən ifadə edir. “Səndən özgə”, “Can dəftəri”, “Hamı”, “İşartı”, “İlin beşinci fəsli”, “Novruz naxışları” kitabları ömrünün payız fəslinin ilk bəhrələridir.

Vaqif Bəhmənli şeirlərinin ruhuna hopmuş duyğuları lirik və estetik bir hiss ilə ifadə edir. Şeirlərindəki dil gündəlik danışıqdan ayrılmayan son dərəcə təbii bir dildir. Qafiyələr də zorən qəlibə salınmır, şeir cümləsiylə vəzn arasında bir uyğunluq hökm sürür.Yaşadığı tarixi anları əbədiləşdirməyə nail olur.

1990-cı illərdə baş verən qara rəngli siyasi hadisələr Azərbaycan poeziyasının sınma dövrünü başlatmışdı. Sovet dönəminin dəyərləri iflasa uğramış, yeniləri hələ yaranmamışdı. Ədəbiyyat adamları dövrün dövrünün problemləri, gərginlikləri, eləcə də üzləşdiyi Qarabağ dərdi ilə baş-başa qalmışdılar,onun bir şeirində söylədiyi kimi:

Yurd eşildi eşim-eşim,
Salamat yer qoymadılar.
Qara başlar yastıq üstdə-
Düşmən məkrin duymadılar,
Qana həris canavarlar
Qızıl qandan doymadılar-
Gözüm Vətən… Canım Millət!

Şairin tez-tez işlətdiyi bir fikri yaradıcı həyatının düzəninə də bəlirlmək olar. “Qələm adamı kitab-kitab boy atır. Hər dəfə kitab çap etdirəndə daha çox püxtələşir.” Belə ki, Vaqif Bəhmənlinin 35 illik yaradıcılığında şeir və məqalələrdən ibarət 35-dən çox kitabı işıq üzü görüb.

Füzuliyanə söylədiyi “Hətta böyük sevinclərin də əsl adı ağrıdır” fikrini söyləyən V. Bəhmənlinin qəlbində, şeirlərinin ruhunda bir kədər dolaşır. Füzuli kədəri, Qarabağ itkisinin kədəri, torpağını itirmiş insanların yurd acısı.

Əslən Qarabağlı olan Vaqif Bəhmənlini Qarabağ dərdi daima düşündürür.Onun “bitməyən bir susuzluq” acısına çevrilib. Çünki, Azərbaycanı Qarabağsız təsəvvür etmək olmaz.

Azərbaycanı dünyaya tanıtdıran Dünya muzeylərini bəzəyən bir sənət növü də onun xalılardır. Qarabağ xalıları bu yurdun türk-müsəlman simvol və dəyərlərini daşıyır. Vaqif Bəhmənli “Qarabağ” şeirində

“Vaqifin bağrı sənə bağlıydı, min bağlar ilə

Qocaman bir xalısan, mən də saçağam, Qarabağ!”

V.Bəhmənli Azərbaycan xalq şeirinin qoşma-gəraylı-heca, eləcə də sərbəst şeir üsullarını mənimsəyib. Klassik şeir texnologiyasına yaxşı bələd olub, incəlikləririniheca vəznli şeirlərində qoruyur. Amma V. Bəhmənli həm də çağımızın,gənclərin şairidir. Çünki o yeni söz deməyi bacarır.
Tanrıdan savayı anlamaz heç kim;
sevgi göylərindi…
yer eşqi olmur.
Yerə, göyə sığmır şairin eşqi,
Eşqdən yarananın bir eşqi olmur!
…Şairdə qanad var;
yüksəlir, enir
dərin dərəyə də,
qəlbi dağa da.
Şair adam vursa, Allah bəyənir,
Şair sevgi qatır əclaflığa da!

Vaqif Bəhmənlinin “Heyrət”, “Belə”, “Quyu”, “Xoşbəxt yalquzaq”, “Cinli adam”, “Kişinin göz yaşı”, “Sağlığında cəza verin insanlara” şeirlərini son illərdə yazdığı ən yaxşı poeziya nümunələridir.

“Sən elə şairsən ki, yaradıcılığının mükəmməlliyini, ideya-bədii qüdrətini göstərmək üçün kitabdan müvafiq şeirlər, yaxud şeirərindən müvafiq misralar seçməyə, inan ki, ehtiyac görmədim… “Hamı”dakı istənilən şeiri, yaxud istənilən şeirin istənilən misralarını nümunə gətirmək və sənin şair qüdrətini sübut eləmək olar.” Bu sözləri akademik Nizami Cəfərov “Hamı” kitabına “Ön sözdə yazıb.

V.Bəhmənli Azərbaycan klassik və xalq şeirinə, həm də sərbəst şeir məkanına yaxşı bələddir. Şeirin texnologiyasına dərindən yiyələnən şair qələminihecanın müxtəlif ölçülərində sınayır.Oxuculara hər kitabı,şeri ilə yeni söz,fikir deməyi bacaran Vaqif Bəhmənli həm də yeni əsrin şairidir.

Şair əsərlərində çox zaman insanları təsirləndirərək ən ali hisslərə, özünü dərk etməyə, ətrafı sevməyə, qarşılıqlı hörmətə, sevgiyə, mərhəmətə çağırır. Onun fikrinə görə şairin yeganə mövzusu və yeganə obrazı var: bu, insandır. Təbiət də, məhəbbət də, vətən də, ana da, ölüm də, xoşbəxtlik və əbədiyyət də insana məxsusdur. Bu isə artıq fəlsəfədir. Şairin borcu məhz fəlsəfənin obrazını, düşüncənin bədii kodunu yaratmaqdan ibarətdir.