Etiket arşivi: Astana

Türk halklarının hapishanesinden  veliliye dönüşen ölke. Akim  Tarazi fonemeni

Kazakistan’ı ilk defa ziyaret ediyordum. Bir  özel  konferansa  devet almışdım.Şunu da söyleyim ki, Kazakistan hakkında tesevvürüm heç  de  iyi  deyildi. Nedeni  de Stalin’in oraya sürgün ettirdiği akrabalarımın dilinden duyduğum acı hekayetlerle bağlıydı. Ama o  kötülükler geçmişte kalmıştır. Astanan’ı ve ordakı insanların samimiyetini gerçekten çok sevdim. Davet olunduğum üniversitenin ustad hocalara, aydınlara, misafirlere olan saygı, özen, sevgi ve kaygıları beni riqqete getirdi.Adeten Türk dünyası birliği ifadesini çok kullanırız.Amma dil ve kültrümüzün benzer olduğuna rağmen birbirimizi hala az tanırık. Men Kazak edebiyatı bilicisi değilim. Sadece bundan önce Kazak yazar ve bilim adamı N.Kelimbetovun yaratıcılgı ile ilgili yazım bir topluda yayımlanmışdı.İkinci yazım ise 85 yıldönümü katıldığım Akim Tarazi ile bağlı oldu.

Kazakistan’ın başkenti Astana  Ulusal Sanat Üniversitesi ve Kültür ve Spor Bakanlığı tarafından eylulun  sonunda düzenlenen uluslararası bilimsel-pratik konferansa ev sahipliği yaptı.

Uluslararası konferans tanınmış Kazak yazar ve kinodramaturqu, Kazakistan’ın Devlet ödülü, uluslararası Franz Kafka ödüllü, aynı zamanda, bir çok başka yerel ve uluslararası ödüle layık görülmüş Prof. Dr. Akim Taraz’ın 85. yıl dönümüne adanmıştı.

Konferans, A. Tarazin’in uzun yıllardır çalıştığı Kazak Ulusal Sanat Üniversitesi’nde yapıldı. Üç gün boyunca devam eden, kardeş ülkeler Azerbaycan, Kırgız, Özbekistan ve Türkiye Cumhuriyeti ile birlikte, Rusya Federasyonu’ndan, ve b. bilim adamlarının ve yazarların davet edildiği uluslararası konferansta, A.Tarazinin bilimsel-sanatsal yaratıcılığını kapsayan bildiriler dinlenildi;

 

Ayrıca, yazarın çeşitli yaratıcılığına adamış (Nazira Rehmanqızının “Akim Tarazi kinodramaturq gibi: senaryodan filme kadar”, Ularbek Nurqalımulınının “Yazıcı kalbi. Akim Tarazinin eserinde milli psikoloji”) kitaplarının tanıtımı yapıldı. Konferans sırasında Akim Taraz’ın senarist yazarı ve yönetmeni olduğu- “Mustafa Shokay”, “Karaş Geçişinde Yıkım” ve başka filmler de gösterilmiştir. (Not edelim ki, akim Tarazinin eşi Roza Mukanova da kinodramqturqdur. Onun senaryosu esasında A.Tarazinin rejissorlugu ile çekilmiş “Leyla’nın duası” filmi birçok uluslararası kinofestifallarda, ayrıca Bakü’de ödüllendirilib.)

Çok ilginç bir düşünme ve yazma yoluna sahip yazardır,Akim  Tarazi

Akim Tarazi o yazarlardandır ki, belki de ünlü Aytmatov dan önce Sovyet dönemindeki komünist ideolojisinin kitle manqurtlaşma konusunu gündeme getirmişdi. O Cesurca tüm halkı zombiye dönderilib ölüm aletine dönüşmesini göstermişti

Onun bir eserindeki kahraman İİ Dünya Savaşı’nda savaşan ve bacaklarını kaybeden bir kişidir. Galip gelen ülkenin gazisi kendisi gibi savaşaşıb dönenlere, tanıdığı  yapışıklı  delikanlıların  genc  yaşlarında sakat olmasına bakıb da Devlet kaygısından, ihmalından kenarda kalan savaş katılımcılarının gözündeki derin ıstırabı ve kederi gören kahramanı bu soru düşündürüyor, değerdimi?!Sonda sevdiği kadına hayatta yük olmasın diye intihar ediyor bu kahraman.A.Tarazi yarattığı karakterin iç dünyasına nüfuz nüfuz eder. Kahramanının Geçirdiği ve düştüğü psikolojik durumları tam aydınlıqla göstere bilir. O ölüm fışkıran, milletin yok olmasına yöneltilen noktaları eserlerinde setiraltı ifadelerle  işaret eder. Sovyetlerden miras  kalan Kazakistanın öz  topraklarındaca  zehirli Seme(Semipalatinsk),Aral  gölü ve Baykanur faciesidir bu. Kazak  türklerinin yok  olmasına yöneldilmişdi bu  o  sürecde.

Kazakistan Sovyet döneminin 30 yıllarında Türk halklarının bir tür hapishanesine çevrilmişdi. Aşağılık Stalin rejimi özellikle Türk halklarını (Ahıska, Kırım, Azerbaycan, Qaqauz ve başqa) hedefe almışdı.Bu da   diqqetçekicidir ki, bu gün Kazakistanda yaşayan yüzden fazla etnik halkı ülkenin resmi Assamblya birimi (ANK) himaye ediyor.

 

 

Kazak profesör: Latin alfabesi Türkçe konuşanları yakınlaştıracak

şolpanAstana’daki L. N. Gumilev Avrasya Milli Üniversitesinin Filoloji Fakültesi Dekanı Prof. Dr. Şolpan Jarkınbekova, Kazak dilinin Latin alfabesine geçişini, Kazakistan’ın dünyanın gelişmiş ülkeleri kategorisine girme amacı yönünde attığı adımlardan biri olarak değerlendirdi.

Rus TASS ajansına konuşan Jarkınbekova, “Her egemen devlet kendi gelişme yolunu belirliyor, dil alanı da dahil olmak üzere. Kazakistan, dünyanın en gelişmiş ülkeleri kategorisinde yer alma hedefine uygun olarak, dünyada bilimsel, teknik, kültürel enformasyonun yüzde 90’ının oluşturulduğu ve depolandığı en yaygın uluslararası dil olan İngiliz dili alfabesinin temelini oluşturan Latin alfabesini seçiyor.” dedi.

Kazakistan’da Latin alfabesinin günümüzde kullanılmakta olduğunu, ancak daha çok internet alanda kullanıldığına dikkat çeken Jarkınbekova, “On binlerce Kazakistanlı yurtdışında okuyor ve çalışıyor ve yazışmalar için Latin alfabesini kullanıyor. Ben, işim gereği Latin alfabesini 10 yıl önce ABD, Avrupa, Türkiye ve Çin’den Türk dili konuşan meslektaşlarımla internette görüşmeye başlayınca kullanmaya başladım.” şeklinde konuştu.

Jarkınbekova, ülkenin tamamen Latin alfabesine geçeceği 2025 yılına kadar olan 8 yıllık süre içinde kapsamlı çalışma yürütülmesi gerektiğini kaydederek, “Acele ettirilmemesi gereken evrim niteliğinde bir süreç. Tabii ki belli bir süre iki alfabe paralel olarak kullanılacak. Herşey ince ayrıntısına kadar düşünülmeli” dedi.

Söz konusu büyük projenin uygun mali destek gerektirdiğini kaydeden profesör, “Ancak, biz bunu maliyet olarak değil, daha büyük etki getirecek, geleceğe yatırım olarak nitelendiriyoruz” diyerek bilim insanlarını büyük çalışma beklediğini belirtti.

Aynı zamanda halkın tüm entelektüel ve kültürel değerlerini korumanın ve erişilebilir kılmanın önemli olduğunu ifade eden Jarkınbekova, “Modern yüksek teknoloji araçlarının kullanımının bu süreci kolaylaştıracağını düşünüyorum” dedi ve Kazak dilinin Latin alfabesine geçişinin artılarını sıralayarak, “Latin alfabesini kullanan tüm ülkelerle iletişim imkanlarımızı kolaylaştıracak. Farklı ülkelerdeki Türk dili konuşan halklara yaklaştıran bir adım daha. Bu Avrupa dillerinin öğreniminde yardımcı olacak, demek ki dünya bilimi daha erişebilir ve daha yakın hale gelecek.” diye konuştu.

Kazakistan Cumhurbaşkanı Nursultan Nazarbayev, geçtiğimiz günlerde yayınladığı makalesinde ülkenin Kiril alfabesinden Latin alfabesine geçişini ilan etmişti.